Το Επιγραφικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1885 με σκοπό την προστασία, διατήρηση, μελέτη και έκθεση των αρχαίων επιγραφών σε λίθο. Διαθέτει τη μεγαλύτερη παγκοσμίως συλλογή αρχαίων ελληνικών επιγραφών, των άμεσων πηγών της ιστορίας, που παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για όλους τους τομείς της οικονομικής, πολιτικής, θρησκευτικής
και κοινωνικής ζωής της αρχαιότητας.

Οι περισσότερες επιγραφές προέρχονται από την Αθήνα και την Αττική, ενώ υπάρχουν επίσης αρκετές από την υπόλοιπη Ελλάδα και την Μικρά Ασία. Αυτές είναι κυρίως αρχαίες ελληνικές, υπάρχουν όμως λίγες λατινικές και ένας μικρός αριθμός σε άλλες γλώσσες (Φοινικικά, Εβραϊκά, Οθωμανικά). Χρονολογικά εκτείνονται από τον 8ο αι. π.Χ. έως και τους παλαιοχριστιανικούς, βυζαντινούς και τους νεώτερους χρόνους.

Ελληνικά // English // French // German // Italian // Spanish // Mandarin

Στον πρώτο εκθεσιακό χώρο του Μουσείου, την αίθουσα 11 (ερυθρή), φυλάσσονται οι αρχαιότερες σωζόμενες αρχαίες ελληνικές επιγραφές (8ος-5ος αι. π.Χ.). H παρουσίασή τους διαρθρώνεται σε θεματικές ενότητες, μέσω των οποίων δίνονται πληροφορίες για τη γέννηση και την εξέλιξη της γραφής στον ελλαδικό χώρο και τις κύριες κατηγορίες των επιγραφών σε λίθο που απαντούν την αρχαϊκή περίοδο (700-480 π.Χ.): νόμοι, αναθηματικά και επιτύμβια μνημεία. Στην αίθουσα παρουσιάζεται η αρχαιότερη (τέλος 8ου αι. π.Χ.) σωζόμενη αττική επιγραφή σε λίθο (ΕΜ 5365), που βρέθηκε στην Ακρόπολη και η επιτύμβια στήλη (ΕΜ 22) για τους πεσόντες Κορινθίους στη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.). Εξέχουσα θέση έχει ο βωμός (ΕΜ 6787), που ο Πεισίστρατος ο νεώτερος, εγγονός του ομωνύμου τυράννου, ανέθεσε στο ιερό του Πυθίου Απόλλωνος (πλησίον του ναού του Ολυμπίου Διός) μετά το τέλος της θητείας του ως επώνυμος άρχων (522/1 π.Χ.). Ξεχωρίζουν επίσης η βάση ορειχάλκινου αγαλματίου της Αθηνάς Προμάχου, ανάθημα των Αριστίωνος και Πασίου με την υπογραφή του μεγάλου γλύπτη Ηγία, δασκάλου του Φειδία (ΕΜ 6299+6247) και η αναθηματική βάση του περίφημου κεραμέα και αγγειογράφου του ερυθρόμορφου ρυθμού Ευφρονίου (ΕΜ 6278+6278α).

Στον Προθάλαμο του Μουσείου ιδιαίτερης σημασίας είναι το αθηναϊκό ψήφισμα για την ίδρυση της B΄ Aθηναϊκής Συμμαχίας (ΕΜ 10397) το 378-377 π.X., που είχε ως στόχο τη διασφάλιση της ελευθερίας, της αυτονομίας και της ακεραιότητος των ελληνικών πόλεων από τις σπαρτιατικές επεκτατικές διαθέσεις. Εντυπωσιακός για την ιστορία των επιστημών είναι ο άβακας της Σαλαμίνας (ΕΜ 11515), ένας πίνακας μαθηματικών υπολογισμών ή παιχνίδι με σύμβολα γραμμένα κατά το ακροφωνικό σύστημα αρίθμησης.

Στην αίθουσα 2 εκτίθενται επιγραφές διαφόρων ειδών. Διακρίνονται το ψήφισμα για τον ευπρεπισμό του ιερού της Αφροδίτης Πανδήμου στη νότια πλαγιά της Ακρόπολης (ΕΜ 7381), το τιμητικό ψήφισμα του δήμου των Αθηναίων για τον στρατηγό, πρέσβη και αγωνοθέτη Φαίδρο από τον δήμο του Σφηττού (ΕΜ 10546). Στην αίθουσα παρουσιάζονται επίσης τα τιμητικά ψηφίσματα (ΕΜ 7559) του δήμου των Αθηναίων για τον Ζώπυρο, πατέρα κανηφόρου (νέα ευγενούς οικογενείας που μετέφερε στο κεφάλι καλάθι με προσφορές και ιερά σκεύη κατά τη διάρκεια της πομπής στην εορτή των Μεγάλων Διονυσίων) και τους επιμελητές της διονυσιακής πομπής, καθώς και το βάθρο ανδριάντος του Ρωμαίου στρατηγού Σύλλα (ΕΜ 3125+). Ιδιαίτερη θέση έχει το ψήφισμα (ΕΜ 10297) των Γυθεατών (Λακωνία) για την απονομή τιμών στους Ρωμαίους αδελφούς Νεμέριο και Μάρκο Κλοατίους, επειδή βοήθησαν οικονομικά την πόλη και ιδιώτες σε δύσκολες περιστάσεις.

Στην αίθουσα 9 (κυανή) παρουσιάζεται ένα ανθολόγιο σημαντικών ενεπιγράφων μνημείων από τον 6ο αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ. που φωτίζουν διάφορες όψεις της δημόσιας ζωής της αρχαιότητας και κυρίως των Αθηναίων. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η στήλη που σώζει την αναδημοσίευση (ΕΜ 6602) του 409/8 π.Χ. του νόμου του Δράκοντος περί φόνου (του έτους 621/20 π.Χ), που περιλαμβάνει διατάξεις για το αδίκημα του ακούσιου φόνου και για τον αιτιολογημένο φόνο ή φόνο εν αμύνῃ. Μεγάλης ιστορικής σημασίας είναι το ψήφισμα (ΕΜ 13330) του πρώτου μισού του 3ου αι. π.Χ. (ενδεχομένως αντίγραφο παλαιότερου ψηφίσματος), στο οποίο ο Θεμιστοκλής φαίνεται να εισηγείται σημαντικά μέτρα για την αντιμετώπιση της περσικής εισβολής πριν από τη ναυμαχία της Σαλαμίνας.