Η ναυμαχία της Σαλαμίνας απετέλεσε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας. Η επιτυχής έκβασή της εξασφάλισε την ελευθερία των Ελληνικών πόλεων και καθόρισε τον δυτικό πολιτισμό. Ελεύθερη η Αθήνα δημιούργησε το θαύμα  της δημοκρατίας, η οποία απετέλεσε πρότυπο πολιτεύματος.

Στην περιοδική έκθεση που παρουσιάζεται στο Επιγραφικό Μουσείο εκτίθενται μερικές από τις σπουδαιότερες αρχαίες επιγραφές που παρέχουν με τον πιο άμεσο τρόπο πληροφορίες για τα γεγονότα πριν την ναυμαχία και για τα αποτελέσματά της.

Επιγραφικό Μουσείο- Αίθουσα 1

Διάρκεια Έκθεσης έως 30.04.2023

Ωράριο Λειτουργίας: Τετάρτη – Δευτέρα 8.30 – 15.30. Τρίτη κλειστά.

Λόγω των μέτρων για την αποφυγή της διασποράς της Covid 19, ισχύει ειδικό πρωτόκολλο ασφαλείας για την αίθουσα,η οποία δεν μπορεί να φιλοξενήσειταυτόχρονα πάνω από 8 επισκέπτες.

Κεντρικό έκθεμα είναι το «ψήφισμα του Θεμιστοκλέους», που περιγράφει το σχέδιο που εισηγήθηκε ο Θεμιστοκλής για την πολεμική προετοιμασία της Αθήνας και την οργάνωση του ναυτικού της πριν από τη ναυμαχία του Αρτεμισίου και τη μάχη των Θερμοπυλών. Το κείμενο χαράχθηκε στη στήλη στο α΄ μισό του 3ου π.Χ. αιώνα, είναι όμως εμπνευσμένο από τις παραδόσεις που σχετίζονται με το αρχικό ψήφισμα.

Τα συγκολλημένα και συμπληρωμένα σήμερα τμήματα μιας βάσης αγαλμάτων, που είχαν ιδρυθείστην Ακρόπολη ως αφιέρωμα στη θεά Αθηνά, δείχνουν την έκταση της καταστροφής της Αθήνας και των ιερών της από τους Πέρσες μετά την ήττα των Ελλήνων στις Θερμοπύλες.

Το ομοίωμα της τριήρους, του πλοίου με το οποίο οι Έλληνες πολέμησαν τους Πέρσες και βασικό πολεμικό πλοίο για τους επόμενους αιώνες παρουσιάζεται σε αντιδιαστολή με την πεντηκόντορο, το πολεμικό πλοίο που χρησιμοποιείτο μέχρι την επικράτηση της τριήρους. Τα δύο ομοιώματα είναι δάνεια από τη συλλογή του ιατρού Αντώνη Τάντουλου.

Η νίκη στη ναυμαχία της Σαλαμίνας είχε όμως και απώλειες για την ελληνική πλευρά. Φόρο τιμής στους Κορίνθιους που πέθαναν για τη σωτηρία της Ελλάδας αποτίνει το μνημείο που στήθηκε πάνω στον τάφο τους στο νησί της Σαλαμίνας. Αρκετούς αιώνες αργότερα, τον 4ο/5ο αιώνα μ.Χ., ένας ειδωλολάτρης ιερέας, ο Ελλάδιος, έδωσε την εντολή να αναγραφεί το επίγραμμα στο κενοτάφιο των Μεγαρέων νεκρών πολεμιστών,  υπενθυμίζοντας στους συμπατριώτες του το κλέος των προγόνων τους.  Το ενεπίγραφο μνημείο μεταφέρθηκε από τους αποθηκευτικούς χώρους του Μουσείου Μεγάρων και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο κοινό.

Άμεση κληρονομιά της ναυμαχίας της Σαλαμίνας αποτελούν οι μνημειώδεις στήλες της Α΄Αθηναϊκής ή Δηλιακής συμμαχίας, που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία των Αθηναίων και σκοπό την  προστασία των Eλληνικών πόλεων και τη συνέχιση του πολέμου εναντίον των Περσών. Στο πλαίσιο της συμμαχίας αυτής, η Αθήνα αναδείχθηκε σε μεγάλη δύναμη και κυριάρχησε στις Ελληνικές θάλασσες με το πανίσχυρο και άριστα οργανωμένο ναυτικό της, όπως δείχνει το παρουσιαζόμενο τμήμα του ναυτικού καταλόγου, που καταγράφει τα πληρώματα δύο τριήρων.

Η ανάμνηση της ναυμαχίας διατηρήθηκε για πολλούς ακόμα αιώνες. Από τα τέλη του 3ου έως τα τέλη περίπου του 1ου π.Χ. αιώνα, οι Αθηναίοι έφηβοι στο πλαίσιο της εκπαίδευσής τους απέτιναν φόρο τιμής στους νεκρούς πολεμιστές και θυσίες στους θεούς που βοήθησαν στην επίτευξη της νίκης.

Οι Περσικοί πόλεμοι αποτέλεσαν σύμβολο όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για τη Ρώμη, που παρουσιαζόταν ως προστάτιδα του πολιτισμένου κόσμου ενάντια στις βαρβαρικές απειλές. Η νίκη του Οκταβιανού Αυγούστου στο Άκτιο ενάντια στον Αντώνιο και την Κλεοπάτρα παραλληλίσθηκε έτσι με την νίκη στην ναυμαχία της Σαλαμίνας. Στο πλαίσιο αυτό  εντάσσεται το ψήφισμα για την αποκατάσταση των ιερών και των μνημείων της Αττικής μεταξύ των οποίων το τρόπαιο του Θεμιστοκλέους και το πολυάνδρειο των Σαλαμινομάχων.